|
|
|
Iрi қалалардың маңындағы аймақтарда сүт өндiрiсiн дамытудың 2000-2002 "Ауыл шаруашылығы өндiрiсiн дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөніндегі iс-шаралардың жоспарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Yкіметінің 2000 жылғы 5 ақпандағы № 175 қаулысына сәйкес, сондай-ақ iрі қалалардың халқын отандық өндiрiстiң сүт және сүт өнімдерімен қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының Yкіметі қаулы етеді: 1. Қоса берiлiп отырған Ірi қалалардың маңындағы аймақтарда сүт өндiрiсiн дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған салалық бағдарламасы бекітілсiн. 2. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Д.К. Ахметовке жүктелсiн. 3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енедi. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 15 қарашадағы № 1719 қаулысымен бекітілген Ірі қалалардың маңындағы аймақтарда сүт өндірісін дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған Салалық бағдарламасы Астана-2000 ж. Iрi қалалардың маңындағы аймақтарда сүт өндiрiсiн дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған салалық бағдарламасының Паспорты Бағдарламаның атауы Iрi қалалардың маңындағы аймақтарда сүт өндiрiсiн дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған салалық бағдарлама Бағдарламаны әзiрлеудiң негiзi "Ауыл шаруашылығы өндiрiсiн дамытудың 2000-2002 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөніндегі iс-шаралар жоспарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінiң 2000 жылғы 5 ақпандағы № 175 қаулысы Бағдарламаның негiзгi Қазақстан Республикасының Ауыл әзiрлеушiлерi шаруашылығы министрлігі, облыстардың әкiмдерi Бағдарламаны iске асырудың 2000-2002 жылдар мерзiмдерi Бағдарламаның мақсаты Отандық сүт өндiрiсi өнiмдерiнiң кең ассортиментiне iрi қалалар халқының төлем қабiлетiн барынша қанағаттандыру Бағдарламаның мiндеттерi Сүт өңдеушi ұйымдарды қалпына келтiру және дамыту, олардың шикiзат базасын және дайындау пункттерi желісін кеңейту, өндiрiлген өнiмдi өткізудiң рыноктарын ұйымдастыру. Сүт өндiрiсiн iрi қалалар маңында шоғырландыру, сүттi мал шаруашылығының тектiк әлеуетiн арттыру және жемшөп базасын жасау Негiзгi iс-шараларды Бағдарламаны iске асыру жөніндегі орындаушылар iс-шараларда белгiленген Қаржыландыру көздерi мен көлемi Бағдарламаны қаржыландырудың жалпы көлемi 3 930,4 млн. теңге, соның iшiнде: республикалық бюджет - 672,4 млн. теңге жергiлiктi бюджет, инвестициялар, заңды және жеке тұлғалардың меншiктi қаражаттары - 3 258 млн. теңге Күтiлетiн түпкiлiктi нәтижелер Бағдарламаны iске асыру iрi қалалар халқының сүтке қажеттiлiгiн қала маңындағы аймақтан қамтамасыз етудi 87 %-ға жеткізуге, сүтке айналдырғандағы сүт пен сүт өнiмдерiнiң импорты көлемiн 2 есе төмендетуге мүмкiндiк бередi. Сүт өңдейтiн ұйымдарды қалпына келтiру мен дамыту, олардың шикiзат базасын және дайындау пункттерi желісін кеңейтуге жәрдемдеседi. 1. Кiрiспе Соңғы жылдарда сүт және сүт өнiмдерiн өндiру көлемiнiң төмендеуi тенденциясына байланысты, отандық өндiрiстiң осы өнiмдермен рынокты қанықтыру мәселелерiнiң маңызы арта түсуде. Қолда бар резервтердi пайдалану және ауыл шаруашылығы өнiмi өндiрiсiнiң экономикалық тиімділiгiн арттыру, оның iшiнде сүт өндiрiсiн дамыту өндiріс көлемiн арттыру шарттарының бiрi болып табылады. Қала маңындағы аймақтарда сүттi мал шаруашылығын дамыту, өзiнiң өткізу рыногына жақындығынан сүт өндiрiсi бойынша әрқашанда неғұрлым тиiмдi болатын. Алайда, соңғы жылдардағы экономикалық ахуал, халықтың төлемге қабiлеттi сұранысының күрт төмендеуi жоспарлы экономика жылдарында құрылған сүт және оны өңдеу өнiмдерiнiң мамандандырылған өндiрiсiнiң күрт қысқартылуына әкеп соқты. Сондықтан, сүт және оны өңдеу жөніндегі шикiзат базасын кеңейту мәселелерiн шешудiң неғұрлым орынды жолы, осы бағдарламадағы кешендi iс-шараларда көзделгенiндей, сүт өндiру саласының ұйымдарын дамытуды ескере отырып, сүттi мал шаруашылығын қалалардың маңында шоғырландыру. 2. Сүттi өндiру мен тұтынудың қазiргi жай-күйiн талдау 1-кесте 2.1. Республикада сүт өндiру мен тұтынудың 1992-1999 жылдардағы серпiнi (мың тонна) -------------------------------------------------------------------------- Жылдары! Өндірісі ! Импорты ! Экспорты ! Халықтың ! Сальдо* ! ! ! ! тұтынғаны ! ------------------------------------------------------------------------- 1992 5265,1 46,7 172,9 4577,6 561,3 1993 5576,1 56,5 121,3 4410,6 1100,7 1994 5296,0 41,4 116,9 4120,7 1099,8 1995 4619,1 87,6 87,8 3705,3 913,6 1996 3627,1 109,3 33,6 3391,5 311,3 1997 3334,5 163,3 14,4 3084,5 398,9 1998 3394,3 191,2 21,4 3104,9 459,2 1999 3535,0 163,0 5,6 3150,0 542,4 -------------------------------------------------------------------------- *Сальдо - жыл басындағы қалдығы және тамақтан басқа мақсаттарға пайдалану. Сүттi өндiру көлемi республика шаруашылықтарының барлық санаттары бойынша 1998 жылға дейiн қысқарып келген, ал кейiнгi жылдары өндiрiс көлемi тұрақтанды және өсуi байқалады. Осындай тенденция республика халқының сүттi тұтынуында да орын алды. Оның үстiне, сүт импортының көлемi артты және осы өнiм экспорты едәуiр азайды. 2-кесте 2.2. Республика халқын сүт және сүт өнiмдерiмен 1999 жылы қамтамасыз етудің жай-күйi (мың тонна) --------------------------------------------------------------------------- Көрсеткiштер ! 1999 ж. ! нақты --------------------------------------------------------------------------- Өндiрiсi 3535,0 Импорты 163,0 Бүкiл кiрiсi: 3698,0 Тұтынылды: Халықтың тұтынуы 3150,0 Жемшөп мақсатына пайдаланылғаны 353,0 Экспорты 5,6 Шығыны 7,0 Бүкiл шығыс: 3515,6 Жыл соңындағы қалдық 182,4 Өз өндiрiсiнiң сүтiмен қамтамасыз ету, % 100,6 Сүт өнiмiн халықтың жан басына шаққандағы жыл бойы 210 тұтынылғаны, кг --------------------------------------------------------------------------- Республика халқының төлем қабiлетi, тұтас алғанда, өз сүт өндiрiсiмен қанағаттандырылуда. Сүттi жан басына тұтыну ғылыми негiзделген деңгейден 405 кг (52 %) және 1990 жылғы ең жоғары жетiстiгi 311 кг (67 %) құрады. 3-кесте 2.3. Қалалар маңындағы аймақтардың шегiнен тыс орналасқан ауылды жерлер мен шағын қалалар халқының 1999 жылы сүт және сүт өнiмдерiмен қамтамасыз етiлуi (мың тонна) --------------------------------------------------------------------------- Көрсеткiштер ! 1999 ж. нақты --------------------------------------------------------------------------- Өндiру 2173,0 Импорты 15,0 Бүкiл кiрiсi: 2188,0 Өз мұқтаждарына жұмсалғаны 1921,4 Экспорты 5,6 Ірі қалалардың рыноктарына апарылғаны 257,0 Шығындары 4,0 Сүттiң тауарлық құндылығы, % 12 Сүт өнiмiн халықтың жан басына шаққанда жыл бойы 195 тұтынылғаны, кг --------------------------------------------------------------------------- Өндiрiлген сүт, негiзiнен, жергiлiктi жерде тұтынылғанымен, ғылыми негiзделген деңгейi жан басына шаққанда, орташа тұтыну деңгейiнiң 48 % ғана құрайды. Мұның өзiнде, өңделген сүттiң шалғайлығы мен көлiк шығынының көптiгiнен 12 % iрi қалалардың рыноктарына әкетiледi. 4-кесте 2.4. Республикадағы iрi қалалардың халқының 1999 жылы сүт және сүт өнiмдерiмен қамтамасыз етiлуi (мың тонна) --------------------------------------------------------------------------- Көрсеткiштер ! 1999 ж. ! нақты --------------------------------------------------------------------------- Қала маңындағы аймақтағы сүт өндiрiсi 1362,0 Қала маңындағы аймақта тауар өндiрушiлердiң өз қажеттерiне 534,0 жұмсағаны Қала маңындағы аймақтағы тауарлық сүттiң көлемi 825,0 Шығыны 3,0 Қала маңындағы аймақтан шығарылуы 5,0 Қала тұрғындарының тұтынуы 1225,0 Оның iшiнде: қала маңындағы аймақта өндiрiлгенi 825,0 импорты 148,0 қала маңындағы аймақтың шегiнен тыс әкелiнгенi 257,0 Қала маңындағы аймақта өндiрiлген сүттiң жалпы тұтыну 67 көлемiнiң үлес салмағы, % Сүт өнiмiн халықтың жан басына шаққандағы жыл бойы 237 тұтынылғаны, кг --------------------------------------------------------------------------- Iрi қалалар халқының сүт өнiмдерiне қажеттiлiгi қала маңындағы аймақтан 825 мың тонна көлемiнде немесе 67 % ғана қанағаттандырылады. Импортталған сүт өнiмi 12 % құрайды және олар терең өңдеу мен сүт өнiмдерiнiң (қоюлатылған, консервiленген және құрғақ сүт, сары май, iрiмшiк, балалар тағамы, йогурт) түрiнде ұсынылады. Сүт өнiмiнiң халықтың жан басына шаққандағы қажеттiлiгi ғылыми негiзделген нормалардың небәрi 58 % құрайды. 5-кесте 2.5. Республиканың ірі қалалары тұрғысында халықтың 1999 жылы сүт және сүт өнімдерімен қамтамасыз етілуі (мың тонна) --------------------------------------------------------------------------- Қалалар !Халық ! Нақты ! Қала ! Қала ! Қала маңындағы ай. ! Қала атауы !саны !тұтыныл.!маңын. !маңын.!мақтан тыс әкелінгені!маңын. ! !ғаны !дағы !дағы !---------------------!дағы !мың ! !аймақ. !аймақ.!Бар. !О.і. !Қала ма.!аймақ. !адам ! !тан !тан !лығы !импор.!ңындағы !тан тыс ! ! !әкелін.!қамта.! !ты !аймақтан!әкетіл. ! ! !гені !масыз ! ! !тыс әке.!гені ! ! ! !ету % ! ! !лінгені ! --------------------------------------------------------------------------- Астана 313,3 86 59 69 27 17 10 Көкшетау 123,3 32 30 94 2 1,6 0,4 Ақтөбе 253,0 63 50 79 13 9 4 Алматы 1130,1 271 174 64 97 48 49 Талдықорған 98,0 24 25 104 1 1 2 Атырау 141,8 30 6 20 24 7 17 Өскемен 310,9 75 52 69 23 4 19 Семей 269,7 60 43 72 17 2,2 14,8 Тараз 325,5 68 51 75 17 8,3 8,7 Орал 196,1 52 44 85 8 2,4 5,6 Қарағанды 437,7 125 40 32 85 20 65 Жезқазған 90,4 31 6 19 25 6 19 Қызылорда 157,3 32 13 41 19 10 9 Қостанай 222,5 67 41 61 26 2 24 Павлодар 299,7 78 64 82 14 5 9 Петропавл 203,4 57 57 100 3 3 3 Шымкент 357,9 74 70 95 4 1,5 2,5 Барлығы 4930,2 1225 825 67 405 148 257 5 --------------------------------------------------------------------------- Қала маңындағы аймақтан Астана, Ақтөбе, Алматы, Атырау, Жезқазған, Қарағанды, Қызылорда, Қостанай, Семей, Тараз, Өскемен қалаларын сүтпен қамтамасыз етудің % төмен. 6-кесте 2.6. Ірі қалаларда 1999 жылы сүт өнімдерін тұтынудың құрылымы (мың тонна сүтке айналдырғанда) --------------------------------------------------------------------------- Сүт және сүт өнімдері!Сүт өнімдерінің! Оның ішінде !барлық !------------------------------------- !тұтынылғаны ! отандық сүт ! Импортталып ! ! өңдейтін ! әкелінгені ! ! ұйымдардың ! ! ! өндіргені ! --------------------------------------------------------------------------- Барлығы сүтке айналдырғанда 1225,0 161,0 148,0 оның ішінде: өнеркәсіптік өңделмеген сүт өнімі 916,0 өнеркәсіптік өңделген сүт өнімі 309,0 161,0 148,0 оның ішінде: өнеркәсіптік өңделген қаймағы алынбаған сүт өнімі 99,7 94,1 5,6 ірімшік 31,5 23,2 8,3 сары май 83,6 38,7 44,9 қоюлатылған, қоюлатылмаған, құнарлы сүт 33,0 33,0 сүт өнімінің қайта өңделген басқа да түрлері 48,6 1,2 47,4 балмұздақ 12,6 3,8 8,8 --------------------------------------------------------------------------- Өңделмеген түрде тұтынылған сүт 916 мың тонна, жалпы тұтынылған көлемiнiң 75 % құрайды. Өңделген сүт өнiмiнiң 52 % отандық ұйымдардың үлесiне тиедi. Отандық ұйымдарда шығарылған сүт өнiмiнiң 94 % қаймағы алынбаған сүт өнiмiн құрайды. 7-кесте 2.7. Отандық өндiрістегі сүт өнімдерiнiң бәсекеге қабiлеттiлiгi --------------------------------------------------------------------------- ! Рыноктағы сату бағасы (теңге) Сүт өнiмдерiнiң негiзгi !---------------------------------------- түрлерi !Өздерiнiң өндiргенi (отандық) ! Импорт. !------------------------------! талған ! Жеке ! Өнеркәсіптік ! өнімі ! меншiктегi !өндірушілердің ! !өндiрушiлердің! өнiмi ! ! өнiмi ! ! --------------------------------------------------------------------------- Қаймағы алынбаған сүт (кг) 25-30 35-40 Қаймақ (кг) 150-160 180-200 Сары май (кг) 230-250 280-300 300-350 Ірімшік (кг) 350-400 400-450 Қоюлатылған сүт (400 гр) 55-60 Құнарлы сүт (400 гр) 50-55 Құрғақ сүт (кг) 220-250 250-300 Йогурт (125 гр) 20-25 35-40 --------------------------------------------------------------------------- Жеке меншiктегi өндiрушiлер өнiмiнiң бағасы төмен болғандықтан, олардың өнiмiне сұраныс жоғары. Отандық өнеркәсiптiк өндiрушiлер өнiмiнiң бәсекеге қабiлетi болмауының негiзгi факторлары: технологияның артта қалуы және жабдықтардың тозуынан өндiрiстiң шығыны жоғары; шетел өнiмiмен салыстырғандағы өнiмнiң сыртқы безендiрiлуiнiң тартымды болмауы. 8-кесте 2.8. Сүттiң жалпы өндiрiсіндегі қайта өңдеудiң үлес салмағы --------------------------------------------------------------------------- ! Жылдар !--------------------------------------------------------- ! 1992 ! 1993 ! 1994 ! 1995 ! 1996 ! 1997 ! 1998 ! 1999 --------------------------------------------------------------------------- Көлемі, мың тонна 2133 2069 1396 623 349 203 180 161 --------------------------------------------------------------------------- % 40,5 37,1 26,4 13,5 9,6 6,1 5,3 4,6 --------------------------------------------------------------------------- Қазiргi уақытта сүттiң басым бөлiгi, қалалардың рыноктарын қосқанда, қайта өңдеусiз пайдаланылады. Сапалы шикiзаттың жетiспеуiнен және халықтың төлем қабiлетi төмен болғандықтан, қаймақ, iрiмшiк, қаймағы алынбаған сүт сияқты өнiмдердi өндiрудiң үлесi мейлiнше аз. 9-кесте 2.9. Сүтті өңдеу жөніндегі өндірістік қуаттарды 1999 жылы пайдаланудың жай-күйі --------------------------------------------------------------------------- Қалалар ! Өндіруге арналған өндірістік қуаттардың болуы ! (ауысым/тонна) !----------------------------------------------------------- !Қаймағы ! сары !ірім.!қоюла. !құрғақ!балмұздақ !алынбаған! май !шік !тылған !сүт ! !сүт ! ! !сүт ! ! --------------------------------------------------------------------------- Астана 250 7,2 5 1,0 Көкшетау 150 8,0 4,0 2,8 Ақтөбе 90 9,5 2,4 2,7 Алматы 360 10,0 14,0 Талдықорған 200 5,0 6,0 1,0 Атырау 10 Өскемен 126 14,7 2,9 0,4 5 Семей 74 4,4 2,0 Тараз 100 4,5 4,0 1,3 Орал 50 5,7 2,8 2,5 Қарағанды 100 2,0 0,4 1,5 Жезқазған 10 0,2 0,4 Қызылорда 10 0,2 0,2 Қостанай 150 4,5 4,0 2,5 Павлодар 220 5,9 9,4 6,2 3,0 Петропавл 100 18 3 3,0 Шымкент 100 6,0 2,5 --------------------------------------------------------------------------- Жиынтығы 2100 105,8 63 8,6 24,3 --------------------------------------------------------------------------- таблицаның жалғасы: --------------------------------------------------------------------------- Қалалар ! Нақты өндірілген өнім ! (мың тонна) !----------------------------------------------------------- !Қаймағы ! сары !ірім.!қоюла. !құрғақ!балмұздақ !алынбаған! май !шік !тылған !сүт ! !сүт ! ! !сүт ! ! --------------------------------------------------------------------------- Астана 7,1 0,2 0,04 0,5 Көкшетау 2,7 0,1 0,1 0,2 Ақтөбе 2,2 0,12 0,1 Алматы 19,2 0,32 0,4 1,04 Талдықорған 1,8 0,1 0,1 0,1 Атырау 0,8 0,2 Өскемен 7,8 0,16 0,3 0,2 Семей 5,4 0,1 0,14 0,1 Тараз 6,7 0,1 0,36 0,1 Орал 4,5 0,04 0,23 0,06 Қарағанды 2,6 0,03 0,1 Жезқазған 0,8 0,02 Қызылорда 0,3 0,1 Қостанай 8,4 0,15 0,41 0,1 Павлодар 8,2 0,1 0,5 0,1 Петропавл 11,6 0,52 0,4 0,1 Шымкент 4,2 0,17 0,1 --------------------------------------------------------------------------- Жиынтығы 94,1 1,9 2,8 0,5 2,9 --------------------------------------------------------------------------- таблицаның жалғасы: --------------------------------------------------------------------------- Қалалар ! Өндіруге арналған қуаттарды пайдалану % !----------------------------------------------------------- !Қаймағы ! сары !ірім.!қоюла. !құрғақ!балмұздақ !алынбаған! май !шік !тылған !сүт ! !сүт ! ! !сүт ! ! --------------------------------------------------------------------------- Астана 9 10 2,7 Көкшетау 6 4,2 8,3 1,7 Ақтөбе 8,1 4,3 12 Алматы 18,0 10,6 9 Талдықорған 3,0 6,6 5,5 Атырау 8,0 0 0 Өскемен 20,0 3,6 4,0 13 Семей 24,0 8,0 23,3 Тараз 22,3 7,7 30 25 Орал 30 2,3 28 33 Қарағанды 8 0 2,5 7,0 Жезқазған 27,0 0 16 Қызылорда 10 0 0 Қостанай 19,0 11,0 34 13 Павлодар 12,4 0 3,0 27 11 Петропавл 38,0 9,0 44 11 Шымкент 14 0 22,6 --------------------------------------------------------------------------- Жиынтығы 15,0 6,0 15 19 39 --------------------------------------------------------------------------- Қолда бар қуаттардың жұмыс істеу жүктемесі деңгейі өте төмен. Мұндай жүктемемен қандай үстеме баға болса да, шығынды өтеу мүмкін емес. Бала тағамдары, сүт консервілерін өндіретін қуаттар іс жүзінде, жоқ. 10-кесте 2.10. Сүт өңдейтін ұйымдардың жай-күйі --------------------------------------------------------------------------- Қала және ! Іске !Қуат, бір ! Сумен жабдық. ! Кәріз ұйымдардың атауы !қосыл. !ауысымда ! тау ! !ған !өңдейді, ! ! !жылы !тн ! ! --------------------------------------------------------------------------- Астана "Сүт" (Фудмастер) ААҚ 1967 71,4 Қалалық су қалалық арна құбыры тартуы Көкшетау "Сүт" ААҚ 1966 66,4 Қалалық су қалалық арна құбыры тартуы Ақтөбе "Таң шолпан" ААҚ 1966 71,0 Қалалық су қалалық арна құбыры тартуы Алматы "Жігер" ААҚ 1977 257 Қалалық су қалалық арна құбыры тартуы Талдықорған Артезиан қалалық арна "Ақбұлақ" ААҚ 1974 54,3 құдығы тартуы Атырау "Атырау сүт" ААҚ 1957 22,1 Қалалық су қалалық арна құбыры тартуы Өскемен Қалалық су қалалық арна "Сүткомбинаты" ААҚ 1983 38,0 құбыры тартуы Семей "Ақбұлақ" ААҚ 1964 135,0 Қалалық су қалалық арна құбыры тартуы Тараз "Сүт" ААҚ 1960 42,8 Артезиан қалалық арна құдығы тартуы Орал "Береке" ААҚ 1965 42,4 Қалалық су қалалық арна құбыры тартуы
Доступ к документам и консультации
от ведущих специалистов |