«Қазақстан Республикасының қорғаншылық және қамқоршылық органдары туралы және Патронат туралы ережелерді және Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орталықтандырылған есепке алуды ұйымдастыру ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 9 қыркүйектегі № 1346 Қаулысы (2007.29.12. берілген өзгерістер мен толықтыруларымен) (күші жойылды)

Қазақстан Республикасының қорғаншылық және қамқоршылық органдары туралы және Патронат туралы ережелерді және Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орталықтандырылған есепке алуды ұйымдастыру ережесін бекіту туралы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 9 қыркүйектегі № 1346 Қаулысы

(2007.29.12. берілген өзгерістер мен толықтыруларымен)

ҚР Үкіметінің 2012 жылғы 30 наурыздағы № 389 Қаулысымен күші жойылды

 «Неке және отбасы туралы» Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 17 желтоқсандағы Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

1. Қоса беріліп отырған:

1) Қазақстан Республикасының қорғаншылық және қамқоршылық органдары туралы ереже;

2) Патронат туралы ереже;

3) Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орталықтандырылған есепке алуды ұйымдастыру ережесі бекітілсін.

2. Мыналардың күші жойылды деп танылсын:

1) «Қазақ КСР-інің қорғаншылық және қамқоршылық органдары туралы ережені бекіту туралы» Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің 1970 жылғы 27 ақпандағы № 136 қаулысы (Қаз КСР ҚЖ, 1970 ж., № 4, 20 құжат);

2) «Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің 1970 жылғы 27 ақпандағы № 136 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар ендіру туралы» Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетінің 1994 жылғы 16 мамырдағы № 521 қаулысы (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 1994 ж., № 22, 227-құжат).

3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді және баспасөзде жариялануға жатады.

Қазақстан Республикасының

Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы

Үкіметінiң 1999 жылғы

9 қыркүйектегi

№ 1346 қаулысымен

Бекiтiлген

Қазақстан Республикасының қорғаншылық және

қамқоршылық органдары туралы

Ереже

1. Жалпы ережелер

1. «Неке және отбасы туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қорғаншылық пен қамқоршылық:

1) ата-анасының қайтыс болуының, оларды ата-аналық құқықтарынан айырудың, шектеудiң, ата-анасын әрекетке қабiлетсiз деп танудың, ата-анасының науқастығының, ата-анасының ұзақ уақыт болмауының, ата-анасының балаларын тәрбиелеуден немесе олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғаудан жалтаруының, оның iшiнде ата-анасының балаларын тәрбиелеу, емдеу және басқа да осындай мекемелерден алудан бас тартуының салдарынан, сондай-ақ ата-аналық қамқорлық болмаған өзге де жағдайларда балаларды орналастыру, олардың құқықтары мен мүдделерiн қорғау мақсатында;

2) әрекетке қабiлетсiз немесе қабiлетi шектеулi кәмелетке толған адамдардың мүлiктiк және мүлiктiк емес жеке құқықтары мен мүдделерiн қорғау үшiн белгiленедi.

2. Егер қорғаншылық немесе қамқоршылық белгiленген адамның басқа жерде мүлкi болса, онда осы мүлiктi басқару үшiн қорғаншылық және қамқоршылық органдар оның орналасқан жерi бойынша қорғаншылық тағайындай алады.

3. Қорғаншылық он төрт жасқа толмаған балаларға, сондай-ақ психикалық аурудың салдарынан немесе ақыл-есі кемiстiгiнiң салдарынан сот әрекетке қабiлетсiз деп таныған адамдарға белгiленедi.

Қорғаншылық кәмелетке толмаған, әрекетке қабілетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi кәмелетке толған адамдардың, қайтыс болған немесе соттың шешiмiмен қайтыс болды немесе хабар-ошарсыз кеткен деп танылған адамдардың мүлкiне тағайындалады.

4. Қамқоршылық он төрттен он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандарға, сондай-ақ спирттi iшiмдiктерге немесе есiрткi заттарға салынуы салдарынан сот әрекет қабiлетi шектеулi деп таныған адамдарға белгiленедi.

5. Денсаулығы жағдайы бойынша өзiнiң құқықтарын өз бетiнше жүзеге асыра және мiндеттердi орындай алмайтын кәмелетке толған әрекетке қабiлетсiз адамдардың өтiнiшi бойынша қамқоршылық белгiленуi мүмкiн.

6. Жергiлiктi атқарушы органдар қорғаншылық және қамқоршылық органдары болып табылады.

Аудандық және қалалық атқарушы органдар өздерiнiң қорғаншылық және қамқоршылық жөніндегі функцияларын уәкiлеттi білім, халықты әлеуметтiк қорғау және денсаулық сақтау органдары арқылы жүзеге асырады, ал поселкелiк, селолық, ауылдық атқарушы органдар бұл функцияларды дербес жүзеге асырады.

7. Қорғаншылық және қамқоршылық органдары өз функцияларын «Неке және отбасы туралы» Қазақстан Республикасының Заңы мен осы Ереженiң негiзiнде жүзеге асырады.

8. Қорғаншылық және қамқоршылық органдарынан басқа жеке және заңды тұлғалардың ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды орналастыру жөніндегі қызметiне тиым салынады.

9. Қорғаншылық және қамқоршылық органдары қорғаншыны немесе қамқоршыны белгiлеу кезiнде ең алдымен қамқорлыққа алынатындардың мүдделерiне сүйенедi.

10. Екi жыныстағы кәмелетке толған адамдар:

1) сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi деп таныған адамдарды;

2) сот бойынша ата-аналық құқықтарынан айрылған немесе шектелген адамдарды;

3) өзiне заңмен жүктелген мiндеттерiн дұрыс орындамағаны үшiн қорғаншы (қамқоршы) мiндетiнен шеттетiлгендердi;

4) егер асырап алу олардың кiнәсi бойынша сотпен тоқтатылған болса, бұрынғы бала асырап алушыларды;

5) денсаулығы жағдайы бойынша* баланы тәрбиелеу жөніндегі мiндеттерiн атқара алмайтын адамдарды қоспағанда қорғаншылар (қамқоршылар) бола алады.

_____________________________________________

*Бала асырап алуға, қорғаншылыққа (қамқоршылыққа), патронатқа алуға болмайтын аурулардың тiзiмi Қазақстан Республикасы Үкіметінiң 1999 жылғы 24 маусымдағы № 842 қаулысымен бекітілген.

Егер ол қамқорлыққа алынушының мүдделерiне қайшы келмейтiн болса жұбайының, ата-анасының, туыстарының немесе қамқорлыққа алынушыға жақын басқа да адамдардың қорғаншы немесе қамқоршы болып тағайындалуға басым құқығы болады.

11. Егер қамқорлыққа алынушылардың мүдделерiнiң арасында қайшылық болмаса, бiрнеше адам үшiн бiр қорғаншы немесе қамқоршы тағайындауға жол берiледi.

12. Ата-анасы әрекетке қабiлетсiз және ата-аналық құқықтарынан айрылмаған, бiрақ оларды тәрбиелеудi жүзеге асыра алмайтын кәмелетке толмаған балаларға қорғаншылық және қамқоршылық тағайындау кезiнде қорғаншылар мен қамқоршылар ата-аналардың тiлегi ескерiле отырып тағайындалады.

13. Қорғаншылық пен қамқоршылықты қорғаншылық пен қамқоршылыққа мұқтаж адамдардың тұрғылықты жерi бойынша қорғаншылық және қамқоршылық органдары белгiлейдi. Жекелеген жағдайларда қорғаншылық (қамқоршылық) қорғаншының (қамқоршының) тұрғылықты жерi бойынша белгiленуi мүмкiн.

14. Қорғаншыны (қамқоршыны) тағайындау туралы мәселенi мына құжаттар:

1) адамның қорғаншы (қамқоршы) болғысы келетiндігі туралы өтiнiшi;

2) егер жасы кәмелетке толмаған балаға қорғаншы (қамқоршы) болғысы келген адам некеде тұратын болса, жұбайының келісімi;

3) қорғаншы (қамқоршы) болғысы келетiн адамның денсаулығы жағдайы туралы анықтама;

4) егер қорғаншы (қамқоршы) болғысы келетiн адам некеде тұратын болса, жұбайының денсаулығы жағдайы туралы анықтама;

5) баланы тәрбиелеуге тiлек бiлдiрген адамның тұрмыс жағдайын тексеру актiсi;

6) қорғаншылық (қамқоршылық) белгiленетiн баланың тұрмыс жағдайын тексеру актiсi болған жағдайда қорғаншылық және қамқоршылық органдары шешедi.

15. Қорғаншы (қамқоршы) болып белгiленген адамға қорғаншылық (қамқоршылық) органдарының шешiмiне сәйкес куәлiк берiледi.

16. Қорғаншылыққа (қамқорлыққа) мұқтаж және тиiстi тәрбиелiк, емдеу мекемелеріндегі және халықты әлеуметтiк қорғау мекемелеріндегі адамдардың қорғаншысы мен қамқоршысы осы мекемелердiң әкiмшiлiгi болып табылады.

Қорғаншының (қамқоршының) баланы мұндай мекемеге уақытша орналастыруы қорғаншының (қамқоршының) осы балаға қатысты құқықтары мен мiндеттерiн тоқтатпайды.

17. Қорғаншылар мен қамқоршылар кез-келген тұлғалармен, оның iшiнде соттарда өз қамқорлығындағылардың құқықтары мен мүдделерiн қорғауға арнайы өкiлеттiксiз қатысады.

2. Қорғаншылық және қамқоршылық органдарының құқықтары

18. Қорғаншылық және қамқоршылық органдардың заңдарда белгiленген тәртiппен:

1) қорғаншылар мен қамқоршыларды тағайындауға;

2) қамқоршының он алты жасқа толған қамқорлығындағы баладан оның тәрбиесiне, құқықтары мен мүдделерiне қолайсыз әсер етпеуi шартымен бөлек тұруына рұқсат беруге;

3) қорғаншыларды (қамқоршыларды), егер олар науқастығына, мүлiктiк жағдайы өзгеруiне, қамқорлығындағы адаммен өзара түсiнiстiктiң болмауына орай немесе басқа да дәлелдi себептер бойынша, олардың өтiнiмi бойынша оларды өз мiндеттерiн орындаудан босатуға;

4) "Неке және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгiлеген жағдайларда баланы асырап алуға келісім беруге;

5) егер асырап алушы баланы тәрбиелеу және оған қамқорлық жасау жөніндегі өзiнiң мiндеттерiн дұрыс орындамаса, сондай-ақ баланың мүдделерi оны талап ететiн басқа да жағдайларда асырап алуды тоқтатуды талап етуге;

6) асырап алуды жарамсыз деп тануды талап етуге;

7) егер ол балаға зиянды әсер етпесе, ата-аналық құқығынан айрылған ата-ананың (олардың бiреуiнiң) өтiнiшi бойынша баламен кездесуге рұқсат етуге;

8) заңдарда көзделген жағдайларда, егер ол балаға зиянды әсер етпейтiн болса, ата-аналық құқықтары сотпен шектелген ата-аналарға баласымен араласуға келісім беруге;

9) ата-ананың арасындағы балаларды тәрбиелеу мен білім беруге қатысты мәселелер жөніндегі келiспеушiлiктi шешуге;

10) қорғаншыға (қамқоршыға) қамқорлығындағы адамның мүлкiн иелiктен шығару, оның iшiнде айырбастау немесе сыйға тарту жөнiнде мәмiле жасауға (мәмiле жасауға келісім беруге) немесе оның атынан кепiлдiк шарт жасасуға, оны жалға (арендаға), тегiн пайдалануға немесе кепiлге беруге, қамқорлығындағы адамның заң бойынша және өсиет бойынша мұраға тиесілi құқығынан бас тартуға әкелетiн мәмiле жасауға, оның мүлкiн бөлуге немесе одан оның үлесiн шығаруға, сондай-ақ қамқорлығындағы адамның мүлкiн азайтуға әкелетiн кез-келген басқа да мәмілелерді жасауға рұқсат беруге;

11) қорғаншы осы баптың 10-тармағында көрсетiлген мәмілелердің нәтижесiнде алған қаражаттың қалай жұмсалуы қажет екендiгiн айқындауға;

12) қамқорлығындағы адамның қорғаншыға (қамқоршыға), оның жұбайына немесе туыстарына осы адам қорғаншы (қамқоршы) болып тағайындалғанға дейiн пайда болған қамқорлықтағы адамның қарыздарын төлеуiне рұқсат етуге;

13) белгіленген тәртiппен қайтыс болған немесе хабар-ошарсыз кеткен деп танылған адамдардың мүлкiне қорғаншылық тағайындауға;

14) баланы асырап алуды жарамсыз деп табуды талап етуге;

15) баланы асырап алуды жоюды талап етуге;

16) ата-анасын немесе олардың бiреуiн ата-аналық құқықтарынан айыру туралы iс қозғауға;

17) қорғаншылар мен қамқоршылардың iс-әрекетiне шағымдарды қарастыруға;

18) қорғаншы немесе қамқоршы өзiне жүктелген мiндеттердi дұрыс орындамаған, оның iшiнде олар қорғаншылық пен қамқоршылықты жеке басының мақсатына пайдаланылған кезде немесе қамқорлығындағы адамды бақылаусыз және қажеттi көмексiз қалдырған жағдайларда, қорғаншылар мен қамқоршыларды бұл мiндеттердi орындаудан шеттетуге;

19) қамқорлыққа алынған адамға оны ұстауға жеткiлiктi қаражат болмаған жағдайда, жәрдемақы тағайындауға;

20) кәмелетке толмаған балалардың, сондай-ақ кәмелетке толған әрекетке қабiлетсiз немесе қабiлетi шектеулi адамдардың мүлiктiк және мүлiктiк емес жеке құқықтары мен мүдделерiн қорғау үшiн басқа да қызметтердi жүзеге асыруға құқығы бар.

3. Қорғаншылық және қамқоршылық органдарының мiндеттерi

19. Қорғаншылық және қамқоршылық органдар заңдарда белгiленген тәртiппен:

1) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды анықтауға, олардың тұрмыс жағдайларын тексеруге, мұндай балалардың есебiн жүргiзуге және ата-анасының қамқорлығынан айрылуының нақты жағдайларына қарай балаларды орналастырудың нысандарын таңдауға, сондай-ақ олардың күтiмi, тәрбиесi және білім алуы жағдайларын одан әрi бақылауды жүзеге асыруға;

2) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы мәлiмет алған күннен бастап үш күннiң iшiнде баланың құқықтары мен мүдделерiн қорғауды және бiр айдың iшiнде оны орналастыруды қамтамасыз етуге.

Баланы отбасына тәрбиелеуге беру мүмкiн болмаған жағдайда, ол туралы мәлiметтi баланы есепке алу және кейiннен Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын Қазақстан Республикасы азаматының отбасына тәрбиелеуге орналастыруға жәрдемдесу үшiн тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктiң білім берудi басқару органына жолдауға;

3) қорғаншылар мен қамқоршылардың қызметiн бақылауды жүзеге асыруға, ол үшін жылына кемінде екі рет олардың өз міндеттерін орындауын тексеруге, сондай-ақ жыл сайын қорғаншылардың қамқорлығындағы адамның денсаулық жағдайы туралы, оларды тәрбиелеу жөніндегі жұмыстары туралы есеп беруін талап етуге;

4) ата-аналық құқықтарынан айыру немесе шектеу, ата-аналық құқықтарын қалпына келтiру, бала асырап алудың күшiн жою немесе жарамсыз деп тану, жасы кәмелетке толмағандармен некенi жарамсыз деп тану, сондай-ақ "Неке және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес басқа да істер қаралған кезде сотқа қатысуға;

5) бала мен оны тәрбиелеуге тiлек бiлдiрген адамдардың тұрмыс жағдайларын тексеруге;

6) он жасқа толған баланың асырап алуға келісімiн анықтауға және ол үшiн ұғынымды нысанда асырап алудың мәнiн түсiндiруге;

7) баланы асырап алудың құпиясын сақтауға;

8) ата-анасының қамқорлығынсыз қалған кәмелетке толмаған балалардың, белгiленген тәртiппен жүйкесi ауру немесе ақыл-есi жетiмсiз немесе әрекетке қабілетi шектеулi деп танылған адамдардың мүлкiнiң қаттауын, сондай-ақ белгiленген тәртiппен, қайтыс болған немесе хабар-ошарсыз кеткен деп танылған және денсаулығы жағдайы бойынша өз бетiнше өзiнiң құқықтарын қорғай алмайтын және өзiнiң мiндеттерiн атқара алмайтын кәмелетке толған адамдардың мүлкiнiң қаттауын жасауға;

9) қатталған мүлiктi қорғау шараларын қабылдауға;

10) қорғаншылар мен қамқоршылардан өздерiнiң мiндеттерiн жүзеге асыруды талап етуге мiндеттi.

4. Қорғаншылық және қамқоршылық органдарының

шешімдерiне шағымдану

20. Қорғаншылық және қамқоршылық органдарының барлық мәселелер жөніндегі шешiмдерiне сот тәртібімен мүдделі адамдар шағымдануы мүмкiн.