| |||||||||||||||
|
|
|
Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары туралы 1995 жылғы 12 желтоқсандағы № 2676 Қазақстан Республикасының Заңы (2025.25.01. берілген өзгерістер мен толықтыруларымен)
1-бап. Қазақстан Республикасының азаматтары жемiстi мемлекеттік, қоғамдық, шығармашылық қызметi, еңбектегi және жауынгерлiк ерлiктерi үшiн, олардың Республикаға сiңiрген еңбегiнiң танылуының белгiсi ретiнде мемлекеттік наградалармен наградталады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградаларымен Қазақстан Республикасына еңбек сiңiрген шет ел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдардың да наградталуы мүмкiн. Мемлекеттік наградалармен наградтауды Қазақстан Республикасының Президентi жүзеге асырады.
2008 ж. 11 желтоқсандағы № 93-ІV ҚР Заңымен (бұр. ред. қара); 2025.13.01. № 157-VIII ҚР Заңымен (2025 ж. 25 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара) 2-бап өзгертілді 2-бап. Ең жоғары дәрежелi ерекшелiк белгiлерi - «Алтын Қыран» орденi, «Халық қаһарманы», «Қазақстанның Еңбек Ері» атақтары, сондай-ақ басқа да ордендер, медальдар, құрметті атақтар Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградалары болып табылады.
2008 ж. 11 желтоқсандағы № 93-ІV ҚР Заңымен 3-бап өзгертілді (бұр. ред. қара) 3-бап. Қазақстан Республикасы мемлекеттік наградаларының атаулары мемлекеттік тiлде белгiленедi. Мемлекеттік наградалардың сипаттамасын, «Алтын Қыран» орденi, «Халық қаһарманы», «Қазақстанның Еңбек Ері» кiтапшаларының, орден кiтапшаларының, медальдарға куәлiктердiң және құрметтi атақтар берiлгенi туралы куәлiктердiң үлгiлерiн, мемлекеттік наградаларға ұсыну және оларды тапсыру тәртібін, басқа да құжаттар мен ережелердi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.
4-бап. «Алтын Қыран» орденiмен наградтау үшiн кандидатураларды Қазақстан Республикасының Президентi анықтайды. Өзге мемлекеттік наградалармен наградтауға ұсыныстарды Қазақстан Республикасының Президентiне Қазақстан Республикасының Парламентi, Үкіметі, министрлiктер, мемлекеттік комитеттер, басқа орталық және жергiлiктi атқарушы органдар, шығармашылық одақтар мен басқа да ұйымдар енгiзедi. Наградтау үшiн кандидатураларды еңбек ұжымдары қарап, ұсынуы мүмкiн. Шет ел азаматтары наградтауға ұсынуды жалпы негiздерде Қазақстан Республикасының Сыртқы iстер министрлігі, басқа министрлiктер мен мемлекеттік комитеттерi, өзге де орталық атқарушы органдары жүргiзедi. Азаматтарды кезектi наградаға ұсыну, көп балалы аналарды наградтауға және қаhармандық ерлiк жасауға, қиын-қыстау жағдаяттарға байланысты ерекше реттердi қоспағанда, осының алдындағы наградтау сәтiнен бастап бес жыл өткен соң жүргiзiледi.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-1 Заңымен 5-бап жаңа редакцияда; 2025.13.01. № 157-VIII ҚР Заңымен 5-бап өзгертілді (2025 ж. 25 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара) 5-бап. Бір адам дәрежелері бар наградалардан басқа ең жоғары дәрежелі ерекшелік белгілерімен, сол орденмен немесе медальмен екі мәрте наградталмайды. Құрметті атақтар қайталап берілмейді. Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградаларымен қайтыс болғаннан кейін наградтау еліміздің мүддесін қорғау кезінде көрсеткен батылдығы, ерлігі, қаһармандығы үшін және адам өмірін құтқаруға байланысты жағдайларда жүргізілуі мүмкін.
6-бап. Қазақстан Республикасының кез келген орденiмен наградталған адамдар осы орденнiң иегерлерi деп аталады.
7-бап. Наградалар жөніндегі ұсыныстарды алдын ала қарап, дайындау үшiн Қазақстан Республикасы Президентінің жанынан Мемлекеттік наградалар жөніндегі комиссия құрылады. Комиссияның құрамын және оның қызметi туралы Ереженi Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.
II. Ең жоғарғы дәрежелi ерекшелiк белгiлерi
8-бап. «Алтын Қыран» (Золотой Орел) орденi Қазақстан Республикасының ең жоғары дәрежелi ерекшелiк белгiсi болып табылады. «Алтын Қыран» орденiмен азаматтар Қазақстан Республикасына сiңiрген мемлекеттік ерекше еңбегi үшiн наградталады. «Алтын Қыран» орденiмен бұрын Қазақстан Республикасының немесе КСР Одағының ордендерiнiң бiрiмен наградталған азаматтар наградталады.
9-бап. Қазақстан Республикасының Президентi лауазымы бойынша айрықша үлгiдегi «Алтын Қыран» орденiнiң иегерi болып табылады.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-1 Заңымен 10-бап толықтырылды ; 2007.21.07. № 307-III ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2012.02.01. № 525-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара) 10-бап өзгертілді 10-бап. «Халық қаһарманы» (Народный герой) атағы Қазақстан Республикасына сiңiрген аса үздiк еңбегi, оның бостандығы мен тәуелсiздiгi жолындағы жауынгерлiк ерлiктерi үшiн берiледi. «Халық қаһарманы» атағына ие болған адамдарға айрықша ерекшелiк белгiсi - Алтын жұлдыз және «Отан ордені» тапсырылады. Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті - Елбасы өзінің мәртебесі бойынша айрықша ерекшілік белгісі - Алтын жұлдыз және «Отан» ордені тапсырыла отырып, «Халық қаһарманы» (Народный герой) атағының иегері болады.
2008 ж. 11 желтоқсандағы № 93-ІV ҚР Заңымен 10-1-баппен толықтырылды 10-1-бап. «Қазақстанның Еңбек Ері атағы Қазақстан Республикасын экономикалық, әлеуметтік-гуманитарлық дамытудағы аса үздік жетістіктері үшін беріледі. «Қазақстанның Еңбек Ері» атағына ие болған адамдарға айрықша ерекшелік белгісі - Алтын жұлдыз және «Отан» ордені тапсырылады.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-1; 03.05.01 ж. № 180-II Заңымен 11-бап толықтырылды; 2010.14.06. № 290-IV ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2014.27.06. № 212-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2015.17.03. № 293-V ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2017.11.07. № 91-VI ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2023.04.07. № 15-VІІІ ҚР Заңымен (2023 ж. 16 шілдеден бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара) 11-бап өзгертілді 11-бап. Қазақстан республикасының ордендерi мыналар: - «Отан» (Отечество) «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті - Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев» (Первый Президент Республики Казахстан - Елбасы Нурсултан Назарбаев) - «Барыс» (Барс) - «Даңқ» (Слава) - «Айбын» (Доблесть) - «Парасат» (Благородство) - «Достық» (Дружба) - «Құрмет» (Почет) - «Еңбек Даңқы» (Трудовая Слава); - «Ел бірлігі» (Единство народа).
12-бап. «Отан» орденiмен азаматтар: - мемлекеттік және қоғамдық қызметтегi; - экономиканы, әлеуметтiк саланы, ғылым мен мәдениеттi дамытудағы; - мемлекеттік, құқық қорғау және әскери қызметтегi, демократия мен әлеуметтiк прогрестi дамытудағы айрықша еңбегi үшiн наградталады.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-1 Заңымен жаңа 12-1-баппен толықтырылды; ҚР 03.05.01 ж. № 180-II Заңымен 12-1-бап жаңа редакцияда; 2010.14.06. № 290-IV ҚР Заңымен 12-1-бап өзгертілді (бұр.ред.қара) 12-1-бап. «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті - Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев» орденімен Қазақстан Республикасының қалыптасуына, көркеюіне және даңқын шығаруға жәрдемдескен, мемлекеттік және қоғамдық қызметтегі айрықша еңбегі үшін Қазақстан Республикасының азаматтары наградталады. «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті - Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев» орденімен Қазақстан Республикасына сіңірген айрықша еңбегі үшін шет мемлекеттер мен олардың үкіметтерінің басшылары наградталуы мүмкін.
ҚР 03.05.01 ж. № 180-II Заңымен жаңа 12-2-баппен толықтырылды 12-2-бап. «Барыс» орденімен наградтау: - Қазақстан Республикасының мемлекеттігі мен егемендігін нығайту ісіндегі; - бейбітшілікті, қоғамның топтасуы мен Қазақстан халқының бірлігін қамтамасыз етудегі; - мемлекеттік, өндірістік, ғылыми, әлеуметтік-мәдени және қоғамдық қызметтегі; - халықтар арасындағы ынтымақтастықты нығайтудағы, ұлттық мәдениеттерді жақындастыру мен оларды өзара байытудағы, мемлекеттер арасындағы достық қатынастарды нығайтудағы айрықша еңбегі үшін жүргізіледі. «Барыс» ордені үш дәрежеден тұрады: - I дәрежелі «Барыс»; - II дәрежелі «Барыс»; - III дәрежелі «Барыс». I дәреже орденнің жоғары дәрежесі болып табылады. Наградтау III дәреже, II дәреже, I дәреже ретімен жүргізіледі. Ерекше жағдайларда айрықша көзге түскені үшін Мемлекет басшысының шешімімен наградтау реттілік ескерілмей жүргізілуі мүмкін.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-1 Заңымен 13-бап жаңа редакцияда; ҚР 04.07.03 ж. № 473-II Заңымен 13-бап толықтырылды; 2012.18.01. № 547-ІV ҚР Заңымен (бұр.ред. қара); 2012.13.02. № 553-IV ҚР Заңымен (бұр.ред. қара); 2025.13.01. № 157-VIII ҚР Заңымен (2025 ж. 25 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара) 13-бап өзгертілді 13-бап. «Даңқ» орденімен Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлерінің және әскери құралымдарының, Қазақстан Республикасы арнаулы мемлекеттік органдарының жоғары офицерлік құрамдағы адамдары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының прокуратура, ішкі істер органдарының жоғары басшы құрамдағы адамдары: - әскерлерге басшылық жасау және оларды басқару ісіндегі табыстары, әскерлердің жоғары жауынгерлік даярлығы және елдің қорғаныс қабілетін қамтамасыз еткені үшін; - әскери, шекаралық және ішкі қызметті үздік ұйымдастырғаны, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз еткені, заңдылықты және қоғамдық тәртіпті сақтауды нығайтқаны үшін наградталады. «Даңқ» ордені екі дәрежеден тұрады: - I дәрежелі «Даңқ»; - II дәрежелі «Даңқ». I дәреже орденнің жоғары дәрежесі болып табылады. Наградтау II дәреже және I дәреже ретімен жүргізіледі.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-1 Заңымен 14-бап жаңа редакцияда; ҚР 04.07.03 ж. № 473-II Заңымен; 2007.22.05. № 255-III ҚР Заңымен (бұр.ред. қара); 2012.18.01. № 547-ІV ҚР Заңымен (бұр.ред. қара); 2012.13.02. № 553-IV ҚР Заңымен (бұр.ред. қара); 2024.26.04. № 78-VIII ҚР Заңымен (2024 ж. 27 сәуірден бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред. қара); 2025.13.01. № 157-VIII ҚР Заңымен (2025 ж. 25 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара) 14-бап өзгертілді 14-бап. «Айбын» орденімен Қарулы Күштердің, басқа әскерлердің және әскери құрамалардың әскери қызметшілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдарының, прокуратура, ішкі істер органдарының қызметкерлері: - жауынгерлік әзірлікте, әскерлерді жоғары жауынгерлік даярлықта ұстауда және жаңа әскери техниканы игеруде, заңдылықты және қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуде қол жеткізген табыстары үшін; - әскери және қызметтік борышын атқару үстінде көрсеткен батылдығы мен жанқиярлығы, сондай-ақ мемлекет мүддесін қорғау кезінде жасаған ерлігі үшін наградталады. «Айбын» ордені үш дәрежеден тұрады: - Сағадат Нұрмағамбетов атындағы І дәрежелі «Айбын»; - Бауыржан Момышұлы атындағы II дәрежелі «Айбын»; - Рахымжан Қошқарбаев атындағы III дәрежелі «Айбын». Сағадат Нұрмағамбетов атындағы І дәрежелі және Бауыржан Момышұлы атындағы II дәрежелі «Айбын» ордендерімен офицерлердің кіші және аға құрамдарындағы адамдар наградталады. I дәреже орденнің жоғары дәрежесі болып табылады. Наградтау: II дәреже және I дәреже ретімен жүргізіледі. Рахымжан Қошқарбаев атындағы III дәрежелі «Айбын» орденімен сарбаздар, матростар, сержанттар, старшиналар наградталады.
15-бап. «Парасат» орденiмен ғылым мен мәдениет, әдебиет пен өнер қайраткерлерi, мемлекет және қоғам қайраткерлерi, сондай-ақ Республиканың рухани және интеллектуалдық әлеуетiн дамыту мен молайтуға зор жеке үлес қосқан не адам құқықтарын және оның әлеуметтiк мүдделерiн қорғау жөніндегі белсендi қызметi үшiн азаматтар наградталады.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-1 Заңымен 16-бап толықтырылды 16-бап. «Достық» орденiмен азаматтар қоғамда өзара татулықты сақтау жөніндегі жемiстi жұмысы, халықтар арасында бейбiтшiлiктi, достық пен ынтымақтастықты нығайтуға сiңiрген еңбегi үшiн наградталады. «Достық» ордені екі дәрежеден тұрады: - I дәрежелі «Достық»; - II дәрежелі «Достық». Наградтау реттілік ескерілмей жүргізілуі мүмкін.
2023.04.07. № 15-VІІІ ҚР Заңымен 16-1-баппен толықтырылды (2023 ж. 16 шілдеден бастап қолданысқа енгізілді) 16-1-бап. «Ел бірлігі» орденімен азаматтар ұлт бірлігін нығайту және қоғамдық татулықты қамтамасыз ету жолындағы жемісті еңбегі үшін наградталады.
17-бап. «Құрмет» орденiмен азаматтар экономиканы, әлеуметтiк саланы, ғылым мен мәдениеттi, білім беру iсiн дамытуға сiңiрген еңбегi, мемлекеттік органдардағы мiнсiз қызметi және белсендi қоғамдық қызметi үшiн наградталады.
2014.27.06. № 212-V ҚР Заңымен 17-1-баппен толықтырылды; 2015.17.03. № 293-V ҚР Заңымен 17-1-бап жаңа редакцияда (бұр.ред.қара); 2020.09.11. № 373-VI ҚР Заңымен 17-1-бап өзгертілді (бұр.ред.қара) 17-1-бап. «Еңбек Даңқы» орденімен өнеркәсіп, көлік, құрылыс, ауыл шаруашылығы, білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қамсыздандыру және басқа да салалардың жұмыскерлері кәсіпорындардағы, мекемелердегі, ұйымдардағы жемісті еңбегі үшін, сондай-ақ тиісті салалардағы жоғары көрсеткіштері үшін наградталады. «Еңбек Даңқы» ордені үш дәрежеден тұрады: I дәрежелі «Еңбек Даңқы»; II дәрежелі «Еңбек Даңқы»; III дәрежелі «Еңбек Даңқы». I дәреже орденнің жоғары дәрежесі болып табылады. Наградтау III дәреже, II дәреже және I дәреже ретімен жүргізіледі. «Еңбек Даңқы» орденінің үш дәрежесінің иегерлері мәртебесі бойынша «Қазақстанның Еңбек Ері» атағына ие болған адамдарға теңестіріледі.
18-бап. Қазақстан Республикасының медальдары мыналар: - «Ерлiгi үшiн» (За мужество) - «Жауынгерлiк ерлiгi үшiн» (За воинскую доблесть) - «Ерен еңбегi үшiн» (За трудовое отличие) - «Шапағат» (Милосердие).
19-бап. «Ерлiгi үшiн» медалiмен азаматтар: - адам өмiрiн сақтап қалуға байланысты қиын-қыстау жағдайларда (суға кету, өртке душар болу, дүлей апаттар кезiнде); - қылмысқа қарсы күресте көрсеткен ержүректiгi мен жанқиярлығы үшiн наградталады.
26.07.99 ж. № 462-1 ҚР Заңымен; 10.07.02 ж. № 338-II ҚР Заңымен; 04.07.03 ж. № 473-II ҚР Заңымен; 2012.18.01. № 547-ІV ҚР Заңымен (бұр.ред. қара); 2012.13.02. № 553-IV ҚР Заңымен (бұр.ред. қара) 20-бап өзгертілді 20-бап. «Жауынгерлiк ерлiгi үшiн» медалiмен Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерiнiң, басқа да әскерлерi мен әскери құрамаларының әскери қызметшiлерi, сондай-ақ Қазақстан Республикасы арнаулы мемлекеттік органдардың, прокуратура органдарының қызметкерлері, ұлттық қауiпсiздiк, iшкi iстер органдарының қызметкерлерi: - әскери бөлiмнiң, бөлiмшенiң жауынгерлiк мiндеттердi ойдағыдай орындауына жәрдемдесетiн ұрыстағы, сондай-ақ қылмысқа қарсы күрестегi бiлгiр, бастамашыл әрi батыл iс-әрекетi үшiн; - мемлекеттік шекараны қорғау кезiнде көрсеткен ерлiгi үшiн; - қызмет өткеру кезiнде сiңiрген қызметi үшiн наградталады.
21-бап. «Ерен еңбегi үшiн» медалiмен азаматтар экономикадағы, әлеуметтiк саладағы, ғылымдағы, мәдениеттегi және мемлекеттік қызметтегi еңбек жетiстiктерi үшiн наградталады.
2015.16.11. № 403-V ҚР Заңымен 22-бап жаңа редакцияда (бұр.ред.қара) 22-бап. «Шапағат» медалiмен азаматтар белсендi және жемiстi қызметi, мейiр-шапағаты мен қайырымдылығы үшiн наградталады.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-1 Заңымен 23-бап өзгертілді 23-бап. Қазақстан Республикасының ордендерi мен медальдарының мәндiлiгi жағынан реттiлiгi осы Заңда баяндалған тәртiп бойынша белгiленедi.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-I Заңымен; 2009.02.12. № 211-IV ҚР Заңымен (2010 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) (бұр.ред.қара) 24-бап жаңа редакцияда; 2019.27.12. № 294-VІ ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2022.30.12. № 177-VІІ ҚР Заңымен (2023 ж. 12 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара); 2023.16.10. № 33-VIII ҚР Заңымен (2023 ж. 17 қазаннан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара); 2024.19.04. № 74-VIII ҚР Заңымен (2024 ж. 1 мамырдан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара); 2024.30.12. № 148-VIII ҚР Заңымен (2025 ж. 11 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара) 24-бап өзгертілді 24-бап. Қазақстан Республикасында мынадай құрметті атақтар белгіленеді: «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері»; «Қазақстанның еңбек сіңірген ұстазы»; «Қазақстанның еңбек сіңірген дәрігері»; «Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым және техника қайраткері»; «Қазақстанның еңбек сіңірген инженері»; «Қазақстанның еңбек сіңірген құрылысшысы»; «Қазақстанның еңбек сіңірген өнеркәсіп қайраткері»; «Қазақстанның еңбек сіңірген кеншісі»; «Қазақстанның еңбек сіңірген геологы»; «Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы»; «Қазақстанның көлік саласының еңбек сіңірген қайраткері»; «Қазақстанның аграрлық саласының еңбек сіңірген қайраткері»; «Қазақстанның су шаруашылығы саласының еңбек сіңірген қайраткері»; «Қазақстанның халық әртісі»; «Қазақстанның халық жазушысы». «Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы» құрметті атағына ие болған адамдардың Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мөлшерде арнаулы мемлекеттік жәрдемақы алуға құқығы бар. Қазақстанның еңбек сіңірген ұстазы» құрметті атағына ие болған педагогтер «Педагог мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген мөлшерде біржолғы төлем алады. «Қазақстанның еңбек сіңірген дәрігері» құрметті атағына ие болған медицина қызметкерлері «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексінде белгіленген мөлшерде біржолғы төлем алады.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-I Заңымен 25-бап жаңа редакцияда; 2019.27.12. № 294-VІ ҚР Заңымен (бұр.ред.қара); 2022.30.12. № 177-VІІ ҚР Заңымен (2023 ж. 12 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара); 2023.16.10. № 33-VIII ҚР Заңымен (2023 ж. 17 қазаннан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара); 2024.19.04. № 74-VIII ҚР Заңымен (2024 ж. 1 мамырдан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара) 25-бап өзгертілді; 2024.30.12. № 148-VIII ҚР Заңымен 25-бап жаңа редакцияда (2025 ж. 11 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр.ред.қара) 25-бап. Қазақстан Республикасының құрметті атақтары: - «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» - Қазақстан Республикасына сіңірген зор еңбегі үшін көрнекті мемлекет және қоғам қайраткерлеріне, ғылым, мәдениет, өнер, өндіріс және әлеуметтік саланың өкілдеріне; - «Қазақстанның еңбек сіңірген ұстазы» - аса үздік жетістіктері және Қазақстан Республикасына сіңірген айрықша еңбегі үшін педагогтерге; - «Қазақстанның еңбек сіңірген дәрігері» - денсаулық сақтау саласындағы аса үздік жетістіктері және Қазақстан Республикасына сіңірген айрықша еңбегі үшін медицина қызметкерлеріне; - «Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым және техника қайраткері» - бұрын Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасына ие болған, ғылым және техника саласындағы аса үздік жетістіктері үшін ғылым докторы, ғылым кандидаты, философия докторы (PhD), бейіні бойынша доктор ғылыми дәрежесі бар ғалымдарға; - «Қазақстанның еңбек сіңірген инженері» - бұрын Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасына ие болған, энергетика, байланыс, жобалау саласында жұмыс істеген және технологияларды дамытуға елеулі үлес қосқан қызметкерлер мен жұмыскерлерге; - «Қазақстанның еңбек сіңірген құрылысшысы» - бұрын Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасына ие болған, құрылыс, сәулет және жобалау саласында жұмыс істеген, құрылыс техникасын дамытуға және жетілдіруге елеулі үлес қосқан қызметкерлер мен жұмыскерлерге; - «Қазақстанның еңбек сіңірген өнеркәсіп қайраткері» - бұрын Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасына ие болған, Қазақстан Республикасының өнеркәсіп, металлургия, технологиялар, автоматтандыру және басқа да салаларын дамытуға елеулі үлес қосқан қызметкерлер мен жұмыскерлерге; - «Қазақстанның еңбек сіңірген кеншісі» - бұрын Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасына ие болған, тау-кен өндіру өнеркәсібі мен шахта құрылысын дамытуға, жаңа техника мен технологияларды зерттеу мен жетілдіруге елеулі үлес қосқан қызметкерлер мен жұмыскерлерге, сондай-ақ кәсіпорындағы аварияларды жою және жазатайым оқиғалардың алдын алу кезінде көрсеткен бастамасы мен батылдығы үшін кеншілерге; - «Қазақстанның еңбек сіңірген геологы» - бұрын Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасына ие болған, геологиялық барлау өндірісіне озық технологияларды енгізгені және жер қойнауын барлағаны үшін, минералдық-шикізат базасын, геологиялық барлауды құрғаны үшін, геологиялық, геофизикалық, гидрогеологиялық, топографиялық-геодезиялық қызметтер мен геологиялық-зерттеу ұйымдарын дамытуға елеулі үлес қосқан қызметкерлер мен жұмыскерлерге; - «Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы» - белгіленген ғарыштық ұшу бағдарламасын ойдағыдай жүзеге асырған, алдарына қойылған ғылыми-техникалық, зерттеушілік және практикалық міндеттерді мінсіз орындаған азаматтарға; - «Қазақстанның көлік саласының еңбек сіңірген қайраткері» - бұрын Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасына ие болған, көлік саласында жұмыс істеген теміржол, әуе, су, автомобиль, құбыржол көлігі және басқа да көлік түрлерінің қызметкерлері мен жұмыскерлеріне, сондай-ақ тасымалдау және көлікте көрсетілетін қызметтер сапасын жетілдіргені, материалдық және отын ресурстарын үнемдегені үшін, қауіпсіздікті қамтамасыз ету және қоршаған ортаны қорғауды жақсарту бағытында елеулі үлес қосқан басқа да жұмыскерлерге; - «Қазақстанның аграрлық саласының еңбек сіңірген қайраткері» - бұрын Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасына ие болған, ауыл шаруашылығы қызметкерлері мен жұмыскерлеріне, оның ішінде малшыларға, өсімдік өсірушілерге, фермерлерге, агрономдарға, ветеринарларға, бағбандарға және аграрлық саланың басқа да жұмыскерлеріне, сондай-ақ ғылыми және басқа да ұйымдардың, оның ішінде ауыл шаруашылығы саласына қызмет көрсететін ұйымдардың ауыл шаруашылығы саласында жұмыс істейтін жұмыскерлеріне; - «Қазақстанның су шаруашылығы саласының еңбек сіңірген қайраткері» - бұрын Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградасына ие болған, су шаруашылығын дамытуға елеулі үлес қосқан қызметкерлер мен жұмыскерлерге, гидротехниктерге, мелиораторларға; - «Қазақстанның халық әртісі» - бұрын «Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі» (Заслуженный артист Казахстана) және (немесе) «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» (Заслуженный деятель Казахстана) құрметті атағына ие болған, Қазақстан Республикасының театр, цирк, музыка өнері мен кино өнерін дамытуға ерекше үлес қосқан адамдарға; - «Қазақстанның халық жазушысы» - бұрын «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» («Заслуженный деятель Казахстана») құрметті атағына ие болған, Қазақстан Республикасының әдебиетін дамытуға айрықша үлес қосқан адамдарға және (немесе) әдебиет саласындағы Қазақстан Республикасы мемлекеттік сыйлықтарының лауреаттарына беріледі.
26-бап. Қазақстан Республикасының құрметтi атақтарына ие болған адамдарға белгiленген үлгiдегi омырауға тағатын белгi табыс етiледi.
VI. Көп балалы аналарға арналған наградалар
27-бап. Көп балалы аналарға арналған наградалар мына алқалар: - «Алтын алқа» (Золотая подвеска) - «Күмiс алқа» (Серебрянная подвеска).
2009.02.12. № 211-IV ҚР Заңымен (2010 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) (бұр.ред.қара); 2025.13.01. № 157-VIII ҚР Заңымен (2025 ж. 25 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара) 28-бап өзгертілді 28-бап. «Алтын алқа» алқасымен Қазақстан Республикасының азаматтығы бар, жеті және одан да көп бала туған және тәрбиелеп өсiрген аналар наградталады. «Алтын алқа» алқасымен наградтау осы ананың жетінші баласы бiр жасқа жеткен және басқа балалары тiрi болған ретте жүргiзiледi. «Алтын алқа» алқасымен наградтау кезiнде, сондай-ақ: - ананың заңда белгiленген тәртiппен асырап алған; - Қазақстан Республикасының мүдделерiн қорғау кезiнде немесе өзге қызметтiк мiндеттерiн атқару үстiнде қаза тапқан не болмаса хабарсыз кеткен, дүлей апаттар кезiнде не адам өмiрi мен материалдық құндылықтарды құтқару жөнiнде азаматтық борышын атқару үстiнде, қылмысқа қарсы күресте және қоғамдық тәртiп күзетiнде қаза тапқан, сондай-ақ аталған жағдаяттар кезiнде жаралану, мертiгу немесе ауруға шалдығу не еңбек жарақты немесе кәсiби ауру салдарынан қайтыс болған балалар ескерiледi.
ҚР 26.07.99 ж. № 462-I Заңымен; 2009.02.12. № 211-IV ҚР Заңымен (2010 ж. 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі) (бұр.ред.қара); 2025.13.01. № 157-VIII ҚР Заңымен (2025 ж. 25 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілді) (бұр. ред. қара) 29-бап өзгертілді 29-бап. «Күмiс алқа» алқасымен Қазақстан Республикасының азаматтығы бар, алты бал туған және тәрбиелеп өсiрген аналар алтыншы баласы бiр жасқа жеткен және басқа балалары тiрi болған ретте наградталады.
Доступ к документам и консультации
от ведущих специалистов |